Оқу жылының соңында 9-сынып түлектері мен олардың ата-аналары алдында қиын міндет тұр - 10 сыныпқа өту немесе колледжге түсу керектігін шешу. Қоғамдық пікір 11 жылдық білім беру жағында, бірақ оған қарағанда, шын мәнінде орта арнайы білім алу одан артық болмаса, еш кем емес.
Біріншіден, мектептің 9 жылы ішінде бала әлем туралы барлық қажетті білімді және қоғамның толыққанды мүшесі болу үшін жеткілікті қарым-қатынас тәжірибесін алады.
Екіншіден, мектеп бітірушілерге нақты өмірде жиі пайдалы емес теориялық білім береді. Сондықтан 10 және 11-сынып бағдарламасы меңгерілгенді қайталау, бекіту және тереңдету болып табылады, яғни қосымша білім қажет болуы мүмкін жоғары білім беруде өз жолын нақты анықтаған оқушылар үшін көбірек қолайлы. Қалған жағдайларда бұл тиімді пайдалануға болатын уақытты жоғалту. Сонымен қатар, бұл жағдайда тиімді ұсыныс колледждерден шығады.
Орта арнаулы оқу орындарында оқудың артықшылықтары неде? Шын мәнінде, әсіресе экономикалық және жеке-кәсіби тұрғысынан қарағанда артықшылықтар өте көп. Колледжде 2 немесе 3 жыл оқудан кейін жасөспірімнің нақты мамандығы болады, яғни ол белгілі бір салада жұмыс істеу үшін қажетті білімдер мен дағдыларды толық меңгереді. Оның үстіне, колледжде ұсынатын көптеген мамандықтар өте сұранысқа ие. Ал маманның дипломы - бұл өз бетінше ақша табу мүмкіндігі, сол арқылы отбасындағы қаржылық жағдайды жақсарта отырып, және де ата-аналарға оқыту процесінің өзі үшін ақша берудің қажеті жоқ, өйткені оқушы бюджеттік негізде стипендия ала отырып оқи алады. Бірақ бұл колледжге түсудің барлық оң жақтары емес.
Қаржылық тәуелсіздікпен бірге жас жігіт немесе бойжеткен неғұрлым сапалы тұлғалық өсудің бірегей мүмкіндігін алады, өйткені оқыту шарттары оқушыларда жауапкершілік, ұйымшылдық, дербестік, қиындықтарды жеңе білу және өз уақыты мен ақшасын бағалай білу сияқты қажетті қасиеттерді дамытады.
Міне, 2-3 жылдан кейін, әлі мектеп парталарында отырған немесе жоғары оқу орнында оқуда ұзақ жолын бастап жатқан оның құрдастарына қарағанда, біздің алдымызда ересек білікті маман тұрады. Бұл ретте колледж түлегіне университетке түсуге ешнәрсе кедергі келтірмейді, мұндай студент 11 сынып базасындағы студенттермен салыстырғанда жиі ұтады. Сонымен қатар, ЖОО түлектері өздерінің дипломдарын жиі қолданбайды және мамандық бойынша жұмыс істемейді немесе қайтадан басқа мамандандыққа оқитыны құпия емес. Мұндай жол қандай да бір ғылым бакалаврының дипломына қанша уақыт пен ақша жұмсалатынын ескере отырып, күмән тудырады. Бұл қазіргі заманғы қоғам жоғары білімді асыра бағалайтыны жөнінде ойлануға итермелейді, өйткені университет қабырғасынан тыс жерде де көп нәрсені үйренуге болады.
Колледжді лайықты бағалау үшін оқушылардың өздерін де тыңдау керек, ал олар колледжде оқу өте қиын емес, бос уақыт көп, ал оқытушылармен қарым-қатынас «ересек адам – ересек адам» моделі бойынша өтеді.
Әркімнің жолдары әртүрлі, ең бастысы өз жолыңды дұрыс таңдау керек, ал ол тек ЖОО арқылы емес, колледж арқылы да өтуі әбден мүмкін.